Biomi

Današnja rasprostranjenost organizama je posledica rasprostranjenosti predaka i procesa evolucije, ali značajan uticaj imala je i životna sredina. Najočigledniji faktor koji utiče na rasprostranjenost organizama je klima.

Glavne zone života na kontinentima se nazivaju biomi. Pošto je vegetacija, obično, dominantan i najočigledniji faktor pejzaža, biom je karakterisan njegovom zajednicom biljaka.

Biomi predstavljaju obrasce rasprostranjenosti vrsta na velikom prostoru i ne uključuju regionalne varijacije. Postoji najmanje šest kopnenih bioma: tundra, tajga, pašnjaci i savane, umerena listopadna šuma, tropska šuma i pustinje.

Većina ovih bioma je podeljena kao posledica regionalne varijabilnosti. Svaki biom je opisan organizmima koji su se prilagodili klimatskim uslovima i životnoj sredini.

Tundra arktičkih regija je najhladniji od šest glavnih bioma i jedan od najsuvljih. Tundra pokriva većinu kopna između Severnog pola i tajge. Na nekim mestima se prostire južno od 60° geografske širine.

U tundri je toliko hladno da postoji sloj zemlje koji je stalno zaleđen i naziva se permafrost. Iako u tundri ima malo padavina tresetišta i ribnjaci su česta pojava zbog isparavanja i odvodnjavanja.

Broj vrsta u tundri je mali u poređenju sa ostalim biomima. Život obiluje tokom toplijih meseci, ali opstaju samo one vrste koje su otporne na duge i hladne zime. Zimi većina organizama hibernira ili migrira ka toplijim krajevima.

Lišaj, mahovina i trava su najdominantiniji pokrivač tla, ali postoje i cvetnice tokom kratkog i hladnog leta. Takođe postoji i nisko patuljasto žbunje, ali nema drveća. Od životinja tundru nastanjuju: vukovi, lisice, irvasi, voluharice, veverice i zečevi, ali ima i ptica, insekata i riba. Vodozemci i gmizavci su retki.

Tajga ili severna šuma, pokriva veliki, hladan prostor kopna južno od tundre, ali ne pod stalnim ledom. Prostire se u pojasu preko severne Amerike, Evrope i Azije između 60 i 50° geografske širine. Tajga je toplija nego tundra i ima više padavina, uglavnom tokom leta. Zime su duge i hladne, dok su leta kratka i hladna do umereno topla.

U tajgi postoji više vrsta nego u tundri, ali manje nego u toplijim biomima. Četinari (borovi, jele, omorike, …) dominiraju dok su neke oblasti pokrivene tvrdim, litopadnim drvećem, kao što je breza.

Mnoge oblasti tajge imaju guste skupine nekoliko vrsta drveća zbog čega malo svetlosti dospeva na niže nivoe i tu raste mali broj biljaka. Mahovina i lišajevi čine glavni pokrivač tla. Severnu faunu nastanjuju: medvedi, losovi, vukovi, risovi, irvasi, rovčice, zečevi i glodari. Ptice i insekti se ovde mogu naći tokom leta.

Listopadne šume se prostiru u umerenim klimama severne hemisfere i mogu se naći u delovima istočne Severne Amerike, zapadnoj i centralnoj Evropi i istočnoj Aziji. Ljudi su prokrčili većinu oblasi koje je ova šuma prvobitno prekrivala.

Zime u ovim predelima variraju od hladnih do umerenih, a topla sezona rasta traje nekoliko meseci. Ovaj biom ima visok prosek padavina i njega nastanjuje veliki broj vrsta.

Umerenim šumama dominira tvrdo drveće širokih listova, od kojih većina izgubi lišće svake jeseni i kojima poraste novo svakog proleća. Najčešće vrste drveća su hrast, javor i bukva. Pošto na tlo dopire dovoljno svetlosti to omogućava da ovde raste mnogo vrsta žbunja, lekovitog bilja i mahovine.

Biljke cvetnice su najzastupljenije u proleće. Od životinja mogu se naći: veverice, zečevi, srne, lisice, rovčice, vukovi i mnogi drugi sisari. Postoji mnogo vrsta ptica kao što su sove, golubovi i ptice selice. Takođe ima vodozemaca i gmizavaca.

Tropske šume se nalaze u vlažnim, toplim predelima blizu ekvatora. U njima buja drveće širokoh listova i različit biljni i životninjski svet. Tropske šume zauzimaju predele severne Južne Amerike, Centralne Amerike, ekvatorijalne Afrike, Indije, Jugoistočne Azije i severoistočne Australije.

Tokom cele godine je toplo i količina padavina je najviša od svih kopnenih bioma. Drveće često formira guste krošnje što ponekad stvara polumrak na nivou zemlje. Mnoge životinje žive u krošnjama i retko ih napuštaju.

Epifite, ili vazdušne biljke, žive na stablu ili granama i nikada ne dodiruju zemlju tokom svog života. Među njima su brojne vrste orhideja i paprati. Lijane pokrivaju mnoge vrste drveća.

Broj vrsta i interakcije između njih prevazilazi bilo koji drugi u kopnenom okruženju. Mnoge vrste, nađene u tropskim šumama ne mogu se pronaći nigde drugde na Zemlji. Među ovim vrstama su sisari kao što su gorile, orangutani i uglavnom majmuni, zatim ptice kao što su tukani i papagaji, brojne vrste gmizavaca i žaba i drugih vodozemaca i veliki broj biljaka (mahagoni i tikovina). Na žalost, veliki broj tropskih šuma nestaje usled aktivnosti ljudi zarad poljoprivrede i seče.

Ovaj biom obuhvata oblasti u umerenim ili tropskim predelima koje oskudevaju sa padavinama ili u kojima je trava dominantna biljka. Drveće i žbunje su retkost na pašnjacima/livadama koje pokrivaju velike površine centralne severne Amerike, centralne i istočne Azije, istočne Evrope, južne Afrike i južne Južne Amerike.

Ovi pašnjaci imaju suva, topla do vrela leta i vlažne i hladne zime. Prerije, stepe i pampasi su vrste umerenih pašnjaka dok tropski pašnjaci ili savane imaju raštrkano drveće otporno na suše. Savane pokrivaju područja u severnoj Australiji, južnoj Indiji, delovima Jugoistočne Azije, na severu Južne Amerike i na više od pola subsaharske Afrike. Savane su tople tokom cele godine sa izraženim vlažnim i suvim sezonama.

I savane i pašnjaci su ogromne ravnice u kojima raste trava sa ograničenim brojem vaskularnih biljaka. Karakteristične životinje za ovaj biom su: lavovi, hijene, babuni, zebre, gazele, žirafe, lešinari i nojevi u afričkoj ravnici Serengeti. Severno američke prerije su dom za kojote, tvorove, jazavce i ptice pevačice.

Mnoge ljude pustinja asocira na nepodnošljivu vrelinu, ali glavna karakteristika ovog bioma je ekstremna suša. Pustinje obično prime manje od 25 cm kiše godišnje. Vegetacija je, normalno, veoma oskudna.

Biljke i životinje su se prilagodile da izdrže uslove niske vlažnosti. Pustinje se mogu naći na svakom kontinentu. Vrele pustinje, gde može biti ekstremno toplo tokom dana i ekstremno hladno tokom noći, se nalaze blizu 30 stepeni severne i 30° južne geografske širine.

Sahara je najveća pustinja na svetu. Pustinja Kalahari, na jugu Afrike, kao i pustinje na jugozapadu SAD i unutrašnjosti Australije su primeri vrelih pustinja. Biljke i životinje su se adaptirale surovim uslovima na mnogo načina.

Biljke kao što su kaktusi skladište vodu u svojim stablima i imaju bodljikavo lišće koje ograničava gubitak vode. Neke biljke završavaju svoj životni ciklus samo nekoliko dana nakon kiše. Bubrezi nekih pustinjskih sisara su prilagoženi da zadržavaju vodu. Mnoge životinje su aktivne noću da bi izbegli vrelinu tokom dana.

Umerene ili hladne pustinje se nalaze ne višim geografskim širinama. Nekada je veći deo Antarktika smatran za pustinju. Pored toga, postoje druge velike, hladne pustinje kao što je Taklimakan na severozapadu Kine, Gobi u Mongoliji, Veliki Basen u SAD i Atakama u Čileu.

Hladne pustinje imaju hladne zime, ali mnoge imaju umereno topla leta. Raštrkani mali grmovi su česti. Od životinja u pustinjama se mogu naći gušteri, zmije, miševi i krtice. Ima i gazela, kojota, lisica, sova, lešinara i sokolova.

I am text block. Click edit button to change this text. Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Ut elit tellus, luctus nec ullamcorper mattis, pulvinar dapibus leo.

I am text block. Click edit button to change this text. Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Ut elit tellus, luctus nec ullamcorper mattis, pulvinar dapibus leo.

I am text block. Click edit button to change this text. Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Ut elit tellus, luctus nec ullamcorper mattis, pulvinar dapibus leo.